Ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing zijn twee maatregelen van kinderbescherming die een verregaande impact op het gezinsleven hebben, waarbij uithuisplaatsing er met kop en schouders bovenuit steekt. Wat zijn de verschillen tussen de twee maatregelen? En wat houden ze precies in?
In het kort
Om een lang verhaal kort te maken: het gezin krijgt bij ondertoezichtstelling begeleiding van een jeugdbeschermer (waaraan de ouders verplicht moeten meewerken), waarbij het kind meestal gewoon thuis kan blijven wonen. Bij uithuisplaatsing zijn de zorgen over het kind juist zo ernstig dat het kind tijdelijk in een ander gezin, tehuis of instelling moet gaan verblijven.
Gevaar voor ontwikkeling kind
Zijn er opvoedproblemen, dan krijgt u als ouder meestal hulp van een jeugdteam of het Centrum voor Jeugd en Gezin. Ouders die vinden dat ze hulp kunnen gebruiken, kunnen ook zelf om hulp vragen bij de gemeente. Niet altijd heeft vrijwillige hulp (voldoende) effect. Ouders kunnen daarnaast ook weigeren om mee te werken aan vrijwillige hulp. In dat soort gevallen kan de gemeente de Raad voor de Kinderbescherming verzoeken om onderzoek te doen naar een kind beschermende maatregel.
Bij zo’n onderzoek stelt de Raad vast of de ontwikkeling van het kind in gevaar is. Daarvoor moet de thuissituatie een ernstige bedreiging voor de zedelijke of geestelijke belangen dan wel de gezondheid van een kind opleveren. Daar kan ook sprake van zijn als ouders de aangeboden hulpverlening afslaan of niet in voldoende mate accepteren.
Ondertoezichtstelling: de procedure
Meent de Raad dat de ontwikkeling van het kind in het gedrang komt? Dan verzoekt hij de kinderrechter om het kind onder toezicht te stellen. Wanneer u het niet eens bent met de Raad, kunt u een verweerschrift indienen bij de rechtbank. Door de grote belangen en de complexiteit van de materie is het verstandig om daarbij een familierechtadvocaat in te schakelen.
De kinderrechter vraagt altijd naar de mening van de ouders: hoe kijken zij aan tegen de ondertoezichtstelling (OTS)? Als kinderen twaalf jaar of ouder zijn, vraagt de rechter ook naar hun mening. Bij kinderen onder de twaalf jaar is dit niet verplicht.
Bent u het niet eens met de uitspraak van de kinderrechter? Dan kunt u binnen drie maanden in hoger beroep gaan bij het gerechtshof. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.
Wat houdt ondertoezichtstelling in?
Bij een ondertoezichtstelling wordt een kind, zoals de naam al suggereert, ‘onder toezicht gesteld’ van een gecertificeerde instelling. Iemand van deze instelling wordt dan als gezinsvoogd aangewezen. Het is verplicht om de hulp van de gezinsvoogd te aanvaarden. Al helemaal omdat er een risico op uithuisplaatsing kan ontstaan als hulpverlening onvoldoende resultaat oplevert.
De gezinsvoogd:
- Zorgt ervoor dat de problemen die de ontwikkeling van uw kind in gevaar brengen zoveel mogelijk worden opgelost. Hiervoor begeleidt hij of zij zowel de ouders als het kind.
- Stelt een plan op om de problemen op te lossen.
- Neemt samen met de ouders belangrijke beslissingen over bijvoorbeeld schoolkeuze of medische zorg.
- Kan u een schriftelijke aanwijzing geven als u zich niet houdt aan het opgestelde plan. Deze opdracht dient u uit te voeren, de rechter kan u hier ook toe verplichten.
Gezag
Bij een ondertoezichtstelling moet u weliswaar de hulp van een gezinsvoogd accepteren, maar u houdt wel het gezag. De gezinsvoogd wordt dus niet verantwoordelijk voor het verzorgen en opvoeden van uw kind: dit blijft úw (wettelijke) taak.
Wel kunt u in bepaalde situaties het ouderlijke gezag kwijtraken. De rechter kan oordelen dat u tijdelijk of voorgoed uw gezag verliest als u niet meer in staat bent om uw kind zelf op te voeden óf als u misbruik maakt van uw gezag.
Ondertoezichtstelling is tijdelijk
Een ondertoezichtstelling is altijd tijdelijk. De bedoeling erachter is immers dat u na verloop van tijd met de nodige hulp en ondersteuning zelf – dus zonder hulp van een gezinsvoogd – voor uw kind kunt zorgen. Hoe lang uw kind onder toezicht wordt gesteld? Dat bepaalt de kinderrechter. De maximale duur is twaalf maanden. De kinderrechter kan de maatregel echter steeds met één jaar verlengen. Wordt uw kind achttien jaar, dan eindigt de OTS.
Vindt de gezinsvoogd dat u weer in staat bent om voor uw kind te zorgen zonder de verplichte hulp? De Raad voor de Kinderbescherming toetst dan of de problemen in voldoende mate zijn opgelost en of dat de OTS dus beëindigd kan worden.
Voorlopige ondertoezichtstelling
Oordeelt de Raad dat de thuissituatie van het kind ernstig of bedreigend is en duurt het te lang voordat een ‘gewone’ OTS kan worden uitgesproken? Dan kan een spoedregel worden opgelegd zonder voorafgaand uitgebreid onderzoek. De Raad vraagt dan om een voorlopige ondertoezichtstelling (VOTS) – in de regel in combinatie met een uithuisplaatsing – gedurende de uitvoering van het onderzoek. Zo’n voorlopige ondertoezichtstelling duurt maximaal drie maanden. Tijdens deze periode onderzoekt de Raad de situatie verder. Vaak wordt een VOTS uitgesproken zonder dat u als ouders zijnde uw mening heeft kunnen delen met de rechtbank. In dat geval moet binnen 14 dagen een ouderverhoor plaatsvinden in een zitting waarin het verzoek wordt besproken en u uw verhaal alsnog kunt doen.
Zodra het onderzoek is afgerond, gaat er een advies naar de kinderrechter. Die bepaalt vervolgens of de voorlopige ondertoezichtstelling (in combinatie met de uithuisplaatsing) kan stoppen. Is dat niet het geval? Dan spreekt de rechter een reguliere ondertoezichtstelling (en uithuisplaatsing) uit.
Uithuisplaatsing
In de meeste gevallen kan een kind bij de ondertoezichtstelling thuis blijven wonen. Soms echter zijn de zorgen zo omvangrijk of is de opvoedingsvraag zo groot dat een kind niet meer thuis kan wonen, waardoor hij of zij (tijdelijk) ergens anders gaat wonen. Denk aan een tehuis/instelling, pleeggezin of netwerkplaatsing bij familie. De gezinsvoogd moet de rechter daarvoor verzoeken om uw kind uit huis te plaatsen.
Een uithuisplaatsing (UHP) kan alleen tijdens een OTS of aanvraag voor een OTS. Zo’n verzoek kan worden ingediend door een gecertificeerde instelling, de Raad voor de Kinderbescherming en het Openbaar Ministerie. Als u het niet eens bent met de UHP, kunt u een verweerschrift bij de rechter indienen. Het is verstandig hiervoor een advocaat in de arm te nemen, zeker omdat er ook omgang tussen u en uw kind moet worden vastgesteld voor de periode dat uw kind niet thuis woont. Binnen drie maanden kunt u, en daarvoor is een advocaat verplicht, in hoger beroep gaan bij het gerechtshof.
Duur van de UHP en contact
Tijdens de UHP wordt gewerkt aan een oplossing. Het doel daarvan is dat uw kind gewoon weer thuis kan wonen. Uithuisplaatsingen hebben daarom een maximale duur van één jaar. De gezinsvoogd kan om verlenging vragen. Is er al met twee jaar verlengd, dan moet de Raad een advies geven aan de rechter.
Mag u tijdens de uithuisplaatsing contact hebben met uw kind? In principe wel. Een uitzondering is de situatie waarin de gezinsvoogd vindt dat het beter is om een tijdje géén contact meer te hebben.
Vrijwillige uithuisplaatsing
Bent u het met de gezinsvoogd eens dat het verstandig is om uw kind tijdelijk ergens anders te laten wonen? Dan is vrijwillige uithuisplaatsing mogelijk, de gemeente moet daarvoor wel tot vrijwillige uithuisplaatsing besluiten via een zogeheten verleningsbeschikking. Bij een vrijwillige uithuisplaatsing kunnen zowel de ouders als de jongere beslissen dat de uithuisplaatsing onmiddellijk wordt beëindigd.
Komt u uit de regio Groningen, Delfzijl en Winschoten en kampt u met een (dreigende) ondertoezichtstelling of uithuisplaatsing? De ervaren familierechtadvocaten van Henkelman • Van Nimwegen staan u graag bij. Neem vrijblijvend contact op.
